Jak rozwijać kreatywność? 7 sposobów na przyciąganie pomysłów

Człowiek kreatywny jest obdarzony przenikliwością, potrafi dostrzec rzeczy, których nikt przedtem nie widział, usłyszeć to, czego nikt wcześniej nie słyszał.¹  Albert Einstein przedstawił rewolucyjne teorie, które zmieniły nasze rozumienie wszechświata. Leonardo da Vinci ze swoją nieustającą ciekawością świata i nieograniczoną wyobraźnią zrewolucjonizował świat sztuki i nauki. Maria Skłodowska-Curie dzięki innowacyjnemu podejściu do badań naukowych, odkryła polon i rad. Twórczy umysł jest bardzo produktywny.

Kreatywne myślenie nie tylko wspiera innowacje, ale pomaga przezwyciężać codziennie wyzwania. Jak rozwijać kreatywność? Odpowiedź znajdziesz w artykule. Sprawdzimy:

• Dlaczego kreatywność jest tak ważna?
• Czy każdy może być kreatywny?
• Jak pokonać blokady, które uniemożliwiają kreatywny rozwój?

Czym jest kreatywność?

Zdaniem psychologa rozwojowego Howarda Gardnera kreatywność to zdolność do tworzenia nowych rzeczy lub robienia starych rzeczy w nowy sposób. Jesteśmy w stanie łączyć doświadczenia i idee innych ludzi i tworzyć coś oryginalnego. Kolejny znany psychoanalityk Mihaly Csikszentmihalyi postrzegał kreatywność jako centralne źródło sensu w naszym życiu, które angażuje nasz umysł, zasila go nowymi pomysłami, przez to żyjemy pełniej. Kreatywność to coś więcej niż twórcze zaangażowanie, to proces, który polega na realizowaniu znaczących i dających satysfakcję działań.

Dla twórców kreatywność to wyobraźnia, która daje impuls do tworzenia. Wyobrażasz sobie to, czego pragniesz, chcesz tego, co sobie wyobraziłeś i w końcu tworzysz to, czego chcesz.² To początek wszystkich mniejszych i większych cudów, które najpierw powstają w czyjejś głowie, a później inspirują i zmieniają otaczającą nas rzeczywistość. Jeżeli cud dokonuje się przy pomocy słów, nazywamy go literaturą; jeżeli dokonuje się w sposób ulotny, rozciągnięty w konkretnym czasie, nazywamy go muzyką; a jeśli dokonuje się w jakiejś materialnej przestrzeni, mówimy, że to obraz, fresk, rzeźba…³

Dlaczego kreatywność jest tak ważna?

Zamykam oczy, aby lepiej widzieć. – tak inspiracji szukał Paul Gauguin, ale kreatywność nie jest jedynie domeną artystów. Pozwala osiągać sukces w wielu obszarach, na przykład w edukacji czy biznesie. Umożliwia tworzenie nowych strategii, produktów, usług i technologii, które potrafią zmienić świat. Inicjator oryginalnych i przełomowych idei – Steve Jobs uważał, że kreatywność polega na łączeniu elementów, których nikt inny nie umiał połączyć.

Umiejętność łączenia informacji i koncepcji z różnych dziedzin to klucz do sukcesu. Osoby kreatywne odnoszą też mniejsze zwycięstwa:

• łatwiej radzą sobie z codziennymi wyzwaniami – przełamują schematy myślenia, spoglądają na problemy z innej perspektywy, co pozwala im znaleźć świeże, innowacyjne rozwiązania.
• lepiej się komunikują, łatwiej budują relacje i dostosowują się do zmian.
• stawiają na rozwój osobisty i zawodowy – co zwiększa ich pewność siebie oraz zdolność do rozwiązywania problemów.
• są bardziej produktywne – szukają sposobów, by pracować mądrzej, a nie ciężej.
• żyją dłużej i zdrowiej – kreatywne działania redukują stres i wiążą się ze zwiększonym poczuciem szczęścia. Mają pozytywny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne.

Kreatywność to wymyślanie, eksperymentowanie, wzrastanie, ryzykowanie, łamanie zasad, popełnianie błędów i dobra zabawa. – Mary Lou Cook

Czy każdy może być kreatywny?

We wczesnym etapie naszego życia byliśmy wszystkiego ciekawi. W dzieciństwie zachęcano nas do odkrywania i zadawania pytań. Jednak twórczy zapał i chęć do eksplorowania zanika wraz z wiekiem. Kilkulatek jest niezwykle kreatywny – potrafi spędzać godziny na rysowaniu, budowaniu nowych konstrukcji z Lego czy na lepieniu z ciastoliny. Poziom kreatywności u osoby dorosłej spada niemal do zera. Dlaczego? Dzieje się tak, kiedy przestajemy być dociekliwi, nie szukamy inspiracji, nie jesteśmy otwarci na nowe doświadczenia i wiedzę.

Test kreatywności 

W latach 60. dr George Land i dr Beth Jarman zainicjowali test kreatywności na grupie 1600 dzieci w wieku od 3 do 5 lat. W trakcie badania dziecko miało najpierw ustalić problem, a następnie znaleźć świeże, niebanalne rozwiązanie. Dzieci zostały ponownie poddane testowi w wieku 10 lat, a następnie w wieku 15 lat.

Kreatywność małych dzieci była niezwykle wysoka – sięgała blisko 98%, ale już w wieku 10 lat tylko 30% badanych potrafiło wymyślić nowy sposób rozwiązania problemu. W grupie 15-latków poziom kreatywności spadł do 12%. Gdy podobny test przeprowadzono na 280 tysiącach dorosłych, w wieku około 30 lat, tylko 2% badanych wykazało umiejętność kreatywnego myślenia.

Ten wynik pokazuje, że im jesteśmy starsi, tym mniej uwagi poświęcamy na kreatywny rozwój. Powinniśmy szukać sposobów na pobudzenie kreatywności, chociażby naśladując zachowanie dzieci. Stań się znowu dzieckiem, a będziesz kreatywny: 

• obudź swoją naturalną ciekawość,
• dużo czytaj, 
• zadawaj pytania.

Kiedy przez głowę przypływa dużo informacji, zaczynają pojawiać się nowe pomysły. Najszybszym sposobem na stanie się kreatywnym jest przebywanie w towarzystwie kreatywnych ludzi.

O kreatywnych dzieciach, którym udało się zmienić świat przeczytasz w artykule: Ciekawość to pierwszy stopień do… wielkiego odkrycia

Podstawowe składniki kreatywności są dokładnie takie same dla wszystkich: odwaga, czary, pozwolenie, wytrwałość i ufność – a te elementy są dostępne dla wszystkich. To wcale nie oznacza, że twórcze życie zawsze jest łatwe, oznacza natomiast, że twórcze życie jest możliwe. – Elizabeth Gilbert

Jak rozwijać kreatywność? Ćwiczenia

Aby móc pobudzić prawą półkulę mózgu, odpowiedzialną za kreatywność, emocje i myślenie abstrakcyjne, powinniśmy codziennie ćwiczyć nasze kreatywne mięśnie. Im więcej trenujesz, tym więcej ich masz. Sposobów na wspieranie kreatywności jest mnóstwo. Wszystkie koncentrują się na stymulowaniu umysłu nowymi doświadczeniami, obrazami, dźwiękami i zapachami.

1. Myślenie rozproszone

Thomas Edison i Salvador Dali pobudzali kreatywność, stosując technikę snu, tzw. hipnagogię. Ta metoda pozwala rozproszyć myśli. A skoro Edison zdołał opatentować ponad tysiąc wynalazków, a Dali stworzyć wiele ciekawych, surrealistycznych obrazów, ta technika jest skuteczna. Oboje czerpali pomysły z własnej podświadomości w trakcie wczesnej fazy snu.

By móc zapamiętać swoje wizje, Edison zasypiał, trzymając w ręku metalową kulkę, a Dali ściskając klucz. Gdy przechodzili ze stanu czuwania w sen, ich dłonie rozluźniały się, a przedmiot wpadał do stojącej w pobliżu blaszanej miski, wywołując hałas, który ich budził.

Stan przed zaśnięciem nazywany jest hipnagogią i jest uważany za moment, który wzmacnia kreatywność. W tym czasie myśli są rozproszone i umysł nie skupia się na konkretnym zadaniu, a tworzy przypadkowe połączenia neuronowe. Ta technika rozwija wyobraźnię i pozwala wpadać na nowe, kreatywne rozwiązania.

Edison zapisywał swoje pomysły zaraz po przebudzeniu. Żadnego nie odrzucał, wszystkie później analizował i w ten sposób docierał do tych właściwych. Salvador Dali po wybudzeniu z drzemki natychmiast chwytał za ołówek lub pędzel i przenosił swoje abstrakcyjne idee na płótno. 

Nagłe olśnienie często zdarza się także pod prysznicem lub w czasie ćwiczeń fizycznych. Zawsze, kiedy odwracamy całą naszą uwagę od problemu, do głowy wpadają nam oryginalne i świeże rozwiązania. Warto mieć pod ręką notes, bo pomysły szybko wpadają do głowy i równie szybko z niej wypadają.

2. Swobodny strumień świadomości

Do swobodnego pisania zachęca swoich kursantów i czytelników, znana scenarzystka i pisarka, pomysłodawczyni warsztatów kreatywności – Julia Cameron. Autorka poradnika Droga artysty codziennie od ponad 30 lat zapisuje poranne strony. Przez kilkanaście minut odręcznie notuje w dzienniku wszystko, co przychodzi jej na myśl. Nie pomija nawet negatywnych opinii wewnętrznego krytyka. Zapis strumienia świadomości oczyszcza głowę, pozwala odpłynąć nieistotnym i negatywnym myślom, które blokują kreatywność. Jeśli umysł jest zbyt aktywny, to tak jakby go wcale nie było.⁴

Pobudź umysł do kreatywnej pracy, niekoniecznie rano. Wypróbuj swobodne pisanie lub rysowanie. Zadania manualne aktywują obszary mózgu, odpowiedzialne za kreatywne myślenie. Jak jeszcze można wykorzystać papier i ołówek do rozwijania swojej kreatywności?

3. Ołówek i kartka papieru

Na kartce papieru narysuj 30 okręgów, a następnie w 3 minuty postaraj się stworzyć 30 rysunków z ich wykorzystaniem np. jabłko, budzik, piłkę. Nie ma znaczenia, czy to, co narysujesz jest doskonałe i skomplikowane, czy proste i niedokładne. To ćwiczenie rozwinie Twoją prawą półkulę. 

Możesz też stworzyć coś z niczego – na papierze nakreśl przypadkowe bohomazy, a z nich wyczaruj konkretny obiekt. Spróbuj wymyślić tytuł dla swojego dzieła. Każdy taki twórczy impuls wzmacnia naszą kreatywność.

4. Mapy myśli

Diagram, który łączy informacje wokół głównego tematu, to skuteczna metoda na odblokowanie kreatywności. Przy tworzeniu mapy myśli, oprócz słów można używać obrazów i kolorów. Za pomocą tego graficznego narzędzia pomysły wpadają do głowy szybciej. 

Ta metoda świetnie sprawdza się przy przyswajaniu informacji i podczas przeprowadzania burzy mózgów, ale nadaje się też do rozrysowywania zadań, celów i możliwości. Podczas projektowania mapy myśli, współpracują ze sobą obie półkule mózgu, co zwiększa wydajność i potencjał naszego umysłu.

Sprawdź, jak tworzyć mapy myśli. Kliknij => tutaj.

5. Łańcuchy skojarzeń

Zanotuj na kartce kilka słów. Możesz je wylosować za pomocą generatora. Do każdego słowa dopisz nieoczywiste, oryginalne skojarzenia. Ta technika z pewnością wpływa na twórcze myślenie. Możesz wybrać inny wariant ćwiczenia. Ustaw timer na 5-10 minut i napisz 100 powiązanych ze sobą słów, które przyjdą Ci do głowy. Nie muszą opowiadać żadnej historii, ale powinny tworzyć długi łańcuch skojarzeń.

6. Sześć myślowych kapeluszy

Ta technika służy do kreatywnego analizowania problemów z kilku różnych perspektyw. Metodę sześciu kapeluszy opracował psycholog Edward de Bono. Dzięki niej zmieniamy sposób myślenia o danym problemie, wcielając się w różne role. Kiedy zakładamy:

• biały kapelusz – rozmyślamy o naszym wyzwaniu, skupiając się na faktach;
• zielony kapelusz – przeprowadzamy burzę mózgów, skupiamy się na rozważeniu wszystkich możliwości;
• czarny kapelusz – zamieniamy się w pesymistę, każdy pomysł krytycznie oceniamy, szukamy zagrożeń i odkrywamy luki i wady;
• czerwony kapelusz – myślimy o problemie emocjonalnie, włączamy intuicję;
• żółty kapelusz – myślimy pozytywnie, odsuwamy negatywne emocje, analizujemy tylko zalety danego rozwiązania;
• niebieski kapelusz – wchodzimy w rolę analityka. Kontrolujemy i monitorujemy procesy związane z własnym myśleniem o danym problemie, a także bierzemy pod uwagę pomysły innych osób.

Sześć kapeluszy to sześć różnych perspektyw, które pomagają w generowaniu nowych pomysłów.

7. Zadawanie pytań i zdobywanie wiedzy

Według arabskiego powiedzenia: Oko śpi, dopóki umysł nie obudzi go pytaniem. Aby móc dostrzec ciekawe rzeczy oraz właściwe rozwiązania, trzeba zadawać pytania. Te rozpoczynające się od jak i dlaczego, zachęcają do korzystania z umiejętności twórczego myślenia. Pomagają przekształcić wyzwania w możliwości. Pomijają „tradycyjne myślenie”, które zmusza do szybkiego podejmowania decyzji i zachęca do myślenia krytycznego, które pozwala na analizę problemu i rozpatrzenie kilku rozwiązań. 

Korzyści przynosi też zadawanie pytań otwartych, abstrakcyjnych i wyszukiwanie oryginalnych odpowiedzi. W ten sposób powstają pomysły na książki i filmy. Spójrz na przykłady: 

• Co by się stało, gdybym rozumiał mowę zwierząt? (Doktor Dolittle)
• Co by było, gdyby planetą rządziły małpy? (Planeta małp)
• Co by się stało, gdyby naukowcy mogli sklonować prehistoryczne gady? (Park Jurajski)

Kreatywny umysł jest dociekliwy, dlatego szukaj inspiracji, ucz się nowych umiejętności i zdobywaj nowe doświadczenia. Staraj się:

• więcej czytać;
• oglądać programy dokumentalne na tematy, których nie znasz;
• uczyć nowych języków;
• zwiedzać muzea;
• przerabiać kursy. 

Stwórz własny folder ciekawostek, bogaty w źródła inspiracji. Podczas czytania przekształcaj słowa w obrazy – im więcej szczegółów zwizualizujesz, tym lepiej. Te nawyki pobudzą Twoją kreatywność.

Praca jako źródło kreatywności

Na koniec jeszcze jedna ważna uwaga. Często wpadamy na dobre pomysły, myślimy o nich, ale ich nie realizujemy. Kreatywność wymaga działania. Powstrzymuje nas perfekcjonizm, obawa przed popełnianiem błędów. Jednak aby dojść do właściwych drzwi, trzeba najpierw zapukać do wielu niewłaściwych⁶. Thomas Edison podkreślał, że nie zaliczył porażki, a jedynie odkrył 10 tysięcy błędnych rozwiązań. Różnica między Tobą a Edisonem, Jobsem czy Einsteinem polega na ilości pracy, jaką trzeba włożyć, by dotrzeć do celu.

 Źródła cytatów:

1. Osho, Kreatywność. Uwolnij swą wewnętrzną moc
2. cyt.: George Bernard Shaw
3. cyt.: Jaume Cabre 
4. cyt.: Theodore Roethke
5. Osho, Kreatywność. Uwolnij swą wewnętrzną moc